Nhà văn Sơn Tùng “viết nhân nghĩa, sống ân tình” | Văn hóa

Người phụ trách báo Thanh Niên Giải Phóng

Khi còn mạnh khỏe, nhà văn Sơn Tùng tâm sự cho tôi nghe chuyện đằng sau những lá thư tại chiến trường miền Nam (1969-1971) được ông gìn giữ cẩn thận suốt 40 năm…

Năm 1967, Sơn Tùng cùng các nhà báo Bùi Quang Tuynh, Phạm Hậu, Tâm Tâm, Mạnh Chuẩn, Khải Hoàn, Lưu Quang Huyền, họa sĩ Ái Nhi… vượt Trường Sơn vào tận giáp sông Vàm Cỏ Đông lập tờ báo Thanh Niên Giải Phóng thuộc Hội Liên hiệp Thanh Niên Mặt trận Dân tộc Giải Phóng miền Nam. Ông mang bí danh mới là Sơn Phong, anh em thường gọi Sơn Tùng là Sáu Phong anh, để phân biệt với Sáu Phong em – sau này là nguyên Chủ tịch nước Nguyễn Minh Triết.

Ngày 15.4.1971, ông đang ngồi dưới hầm viết xã luận, hoạ sĩ Ái Nhi làm ma-két cho số kỷ niệm 10 năm ngày thành lập Hội, bỗng có tiếng máy bay, rồi bom nổ. Giặc mở trận càn vào căn cứ!

Là Bí thư chi bộ cơ quan, ngồi hầm mà lòng ông như lửa đốt. Phải lên với anh em lúc này. Nghĩ sao làm vậy, ông vừa đẩy nắp hầm thì một quả M79 từ trên trực thăng Mỹ phóng tới, ông gục xuống bất tỉnh… cảm giác đau đớn toàn thân, lơ mơ thấy Sáu Phong em cõng ông vọt ra khỏi miệng hầm.

Từ đó, trên mình ông được gắn “một thứ huân chương siêu hạng” (chữ của Nguyễn Tuân) là 14 vết thương và 3 mảnh đạn còn găm trong sọ não. Nửa người bên phải hầu như bị liệt, bàn tay phải co quắp, chân phải chỉ còn động đậy chút ít, thần kinh chéo bị tổn thương nặng, mắt bên phải bị mờ.

Sau thời gian sơ cứu để qua cơn nguy hiểm, Ban Dân y Trung ương Cục miền Nam cấp tốc viết giấy giới thiệu ông ra Bắc điều trị: “Đây là một tài năng quý giá, một kho tư liệu đồ sộ, một chiến sĩ kiên trung. Đề nghị Trung ương, Chính phủ hết lòng chữa chạy, chăm sóc, kẻo mất đi một nhân tài đáng nể…”.

Khối nam châm có sức hút

Những lá thư tại chiến trường còn giữ được phần lớn là khi ông bị thương: nhà thơ Giang Nam, nhà thơ Hoài Vũ, nhà báo Đặng Văn Nhưng – Thư ký Tòa soạn báo Quân Giải phóng, Sáu Lực, Thanh Nhã, Khôi và Chắt, Nguyễn Quốc Căn, Kim Oanh, Út Thơ, Thế Sử, Trần Đình Phảng, Thu Vân, Sáu Vân, Tuyết Hồng, Lê Quyết Tiến, Năm Cơ, Tư Trung, Tám Đạo… Và cả những tác giả hiện nay tôi chưa tìm được danh tính vì những bức thư đó chỉ ký tên hoặc đã bay hết chữ bởi thời gian…

Cầm lại trên tay những lá thư từ chiến trường hôm đó, đọc xong là ông khóc. Nhiều người viết thư cho ông đã không còn. Có người đương sống mà cho đến hôm nay ông vẫn không gặp lại được ai để tạ ơn khi người ta nuôi và chăm sóc mình. Thực tình thấy lúc ông ngã xuống như thế mà tấm lòng người ta ai nấy đều quan tâm lo lắng cho ông.

Biết tin ông bị thương, ngày 24.4.1971, cô Ánh (sau này là con dâu cố Chủ tịch Nguyễn Hữu Thọ) viết: “Phải chi thay thế được thì tụi em thay thế, để anh Sáu làm nhiều việc có lợi cho cách mạng hơn tụi em”.

Sơn Tùng phụ trách báo Thanh Niên Giải Phóng Ảnh: Tư liệu gia đình

Lần này, khi đọc lá thư của Nguyễn Quốc Căn (B72/BD 15.702) đề ngày 25.8.1971, tôi biết thêm tình cảm của mọi người xung quanh những năm tháng ấy đã dành cho ông: “Anh Tùng ơi! Từ ngày anh về cái không khí tưng bừng nhộn nhịp ở đây cũng tự nhiên lắng xuống. Mỗi khi qua bên khu bệnh, qua cái nhà nhỏ nhắn mà anh ở, nhìn cái giường quen thuộc mà anh vẫn nằm bọn em lại nhớ đến anh. Và chính lúc ấy lại dậy lên trong lòng em nỗi thương anh – như một người anh ruột thịt – đã mất mát nhiều quá vì cuộc chiến tranh ái quốc. Giá như một gánh nặng đang đè lên vai anh thì bọn em có thể còn chia sớt được. Nhưng đây lại là một thương tích – thương tích trên thể xác và trên tình cảm…

Bao nhiêu lần nói chuyện với anh em đều nhớ lại và ghi nhớ rất sâu những điều anh nói. Rồi mai đây, anh có trở về ngoài ấy, tiếng nói của anh vẫn như có một sức mạnh vang từ quê mẹ đến bên tai chúng em”.

Trong những người quanh ông hồi đó, cũng có người không hiểu ông. Và người ấy chắc cũng có những hành động cư xử không được hay với ông. Tôi có suy luận như vậy khi đọc thư chiến trường. Tuy nhiên khi người ấy gặp hoạn nạn, chính bàn tay của ông đã chăm sóc trong giây phút hiểm nghèo. Để rồi, khi ông nằm điều trị, người ấy đã viết thư với sự hối hận: ước mong làm sao chăm sóc ông để bù lại lỗi lầm mình đã gây ra. Nhưng ông luôn giàu lòng bao dung và vị tha, ông biết mà chưa bao giờ có một lời trách cứ hay than phiền…

Bây giờ đọc lại tập thư chiến trường, ông có cái day dứt suốt mấy đêm liền. Những người đó là ân nhân chăm sóc mình, làm sao báo đáp được?

Bàn tay gió khẽ lật những trang sách trên bàn làm việc của ông cùng những bức thư chiến trường đã ngả màu thời gian.